Zgoda na udostępnienie wizerunku – co to jest i dlaczego tak bardzo się liczy?

Zauważyłem, że obrazy i nagrania są dziś absolutnie wszędzie – w internecie, na mediach społecznościowych, które stały się przecież częścią naszego życia. Dlatego też ochrona twoich praw osobistych, a zwłaszcza prawa do wizerunku, staje się szalenie ważna. Zgoda na udostępnienie wizerunku to taka podstawowa tarcza prawna, która chroni twoją wizualną tożsamość przed niekontrolowanym rozpowszechnianiem. To jeden z filarów twoich dóbr osobistych, dający ci kontrolę nad tym, kto, gdzie i w jakim celu może używać twojej podobizny. W tym artykule opowiem ci, czym dokładnie jest zgoda na udostępnienie wizerunku, jakie ma podstawy prawne, kiedy jej potrzebujesz, a kiedy możesz z niej zrezygnować, no i oczywiście – co ci grozi, jeśli jej zabraknie.

Czym właściwie jest zgoda na udostępnienie wizerunku? Definicja i najważniejsze punkty

Zgoda na udostępnienie wizerunku to tak naprawdę twoje prawne pozwolenie, które dajesz, gdy ktoś chce rozpowszechnić albo publicznie pokazać twoją podobiznę. To świadome i jasne oświadczenie, które sprawia, że użycie czyjejś twarzy, zdjęcia, nagrania wideo lub jakiejkolwiek innej wizualnej reprezentacji staje się legalne. Bez takiego pozwolenia rozpowszechnianie wizerunku jest po prostu bezprawne.

Co musi zawierać takie „zielone światło” na wykorzystanie twojego wizerunku? Spójrz:

• Wyraźna wola: Twoja wola musi być stuprocentowo jasna, bez żadnych niedomówień. Nie ma tu miejsca na domysły! Ty, jako osoba na wizerunku, musisz świadomie zaakceptować jego użycie.
• Zakres zgody: Tu musimy być super precyzyjni. Zgoda powinna jasno określać cel, czas, miejsce i sposób, w jaki twój wizerunek zostanie wykorzystany. Inaczej mówiąc, zgoda na zdjęcie w folderze reklamowym absolutnie nie oznacza, że można go użyć w kampanii internetowej.
• Forma zgody: Prawo nie narzuca ścisłej formy, więc zgoda ustna jest dopuszczalna. Jednak – i tu radzę ci posłuchać prawników – zawsze lepiej mieć ją na piśmie. Pisemna forma pomaga udowodnić, że zgoda była, i precyzyjnie ustalić warunki jej wykorzystania, gdyby kiedyś pojawił się jakiś spór.
• Zdolność do czynności prawnych: Zgodę musi wyrazić ktoś, kto jest w pełni zdolny do podejmowania decyzji – czyli osoba pełnoletnia i świadoma. Jeśli chodzi o osoby niepełnoletnie, zgodę muszą wyrazić ich rodzice lub inni przedstawiciele ustawowi.
• Obowiązek udowodnienia zgody: Ciężar dowodu, że zgoda została udzielona, spada na tego, kto rozpowszechnia wizerunek. To on musi pokazać, że ma od ciebie stosowne pozwolenie.

Brak precyzyjnej zgody na udostępnienie wizerunku jest jak budowa domu bez fundamentów – prędzej czy później pojawią się problemy prawne, które mogą być bardzo kosztowne.

Zrozumienie tych punktów jest super ważne dla każdego, kto zamierza używać czyjegoś wizerunku. Chodzi o to, żeby chronić prywatność i uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji prawnych.

Na jakich podstawach prawnych opiera się zgoda na udostępnienie wizerunku? Prawo autorskie i RODO

Twoja zgoda na udostępnienie wizerunku w Polsce opiera się głównie na dwóch ważnych aktach prawnych: ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz w RODO. Oba dokumenty chronią twój wizerunek, choć patrzą na niego z nieco innej perspektywy.

Głównym aktem, który to reguluje, jest ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a dokładnie jej Art. 81. Mówi on, że rozpowszechnianie twojego wizerunku wymaga twojego zezwolenia. Ten przepis jest dość ogólny i stanowi bazę dla wszystkich działań związanych z publikowaniem czyichś zdjęć czy nagrań.

RODO (czyli Rozporządzenie Ogólne o Ochronie Danych Osobowych) też jest tu bardzo istotne, bo twój wizerunek jako osoby fizycznej traktowany jest po prostu jako dana osobowa. To oznacza, że jego przetwarzanie podlega wszystkim regułom RODO. Zgoda na użycie wizerunku, będąca formą przetwarzania danych osobowych, musi spełniać zasady RODO. Musi być dobrowolna, konkretna, świadoma i jednoznaczna.

RODO wcale nie zastępuje przepisów prawa autorskiego, tylko je uzupełnia. Czyli, jeśli planujesz wykorzystać czyjś wizerunek, musisz mieć zgodę zgodną z prawem autorskim, a jednocześnie spełnić wszystkie wymagania RODO dotyczące przetwarzania danych osobowych. Przykład? Osoba, której wizerunku używasz, musi wiedzieć, kto jest administratorem danych, w jakim celu je przetwarzasz i jakie ma prawa. Te dwa zestawy przepisów razem dają twojemu wizerunkowi naprawdę kompleksową ochronę prawną.

Kiedy rozpowszechnianie twojego wizerunku nie wymaga zgody? Pewne wyjątki

Co do zasady, jeśli ktoś chce rozpowszechnić twój wizerunek, powinien mieć twoją zgodę. Jednak ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje pewne wyjątki. Zgodnie z Art. 81 ust. 2, są trzy konkretne sytuacje, w których nie trzeba uzyskiwać pozwolenia. To ważne, ale pamiętaj, że te wyjątki interpretuje się dość restrykcyjnie.

Pierwszy wyjątek pojawia się, gdy dostałeś wynagrodzenie za pozowanie. Jeśli zgodziłeś się pozować do zdjęcia lub nagrania i dostałeś za to umówioną zapłatę, a do tego nie zastrzegłeś jasno, że nie zgadzasz się na dalsze wykorzystanie swojego wizerunku – wtedy twoja zgoda na rozpowszechnianie jest domniemana. Ten wyjątek najczęściej dotyczy pracy modeli czy aktorów.

Drugi wyjątek dotyczy osób powszechnie znanych. Wizerunek takiej osoby można rozpowszechniać bez jej zgody, jeśli zdjęcie zostało zrobione w związku z tym, że pełniła funkcje publiczne. Mówimy tu o rolach politycznych, społecznych czy zawodowych – pomyśl o polityku na konferencji prasowej, artyście na koncercie albo sportowcu na zawodach. Ale uważaj, dotyczy to tylko kontekstu publicznego pełnienia funkcji, a nie prywatnego życia.

Trzeci wyjątek odnosi się do sytuacji, gdy twój wizerunek jest tylko szczegółem większej całości. To znaczy, gdy jesteś elementem krajobrazu, zgromadzenia publicznego, imprezy masowej czy innej zbiorowej sceny. Twoja postać nie może być wtedy głównym tematem zdjęcia czy filmu, a jedynie jednym z wielu elementów kompozycji. Na przykład, zdjęcie tłumu na koncercie, gdzie twarze poszczególnych osób nie są wyraźnie widoczne, można rozpowszechniać bez indywidualnych zgód.

Te wyjątki są bardzo istotne, gdy mówimy o rozpowszechnianiu wizerunku bez zgody, ale zawsze musisz dokładnie ocenić, czy dana sytuacja naprawdę pod nie podpada.

Czy możesz cofnąć zgodę na udostępnienie wizerunku? Jak to zrobić i czego się spodziewać?

Jasne, że tak! Zgodę możesz cofnąć w każdej chwili, bo prawo do wizerunku to twoje dobro osobiste, a tego nie da się trwale oddać. Jeśli kiedyś dałeś komuś pozwolenie na użycie swojego wizerunku, masz pełne prawo je odwołać. To twoje niezbywalne prawo, a cofnięcie zgody na wykorzystanie wizerunku musi być wyraźne.

Jak to zrobić? Procedura powinna być jak najbardziej formalna. Najlepiej sporządź pisemne oświadczenie o wycofaniu zgody. W takim dokumencie musisz jasno wskazać, czy cofasz zgodę w całości, czy tylko częściowo, i precyzyjnie określić, jakiego wizerunku oraz wcześniej udzielonej zgody to dotyczy. Takie pismo musisz potem skutecznie dostarczyć osobie lub firmie, która używa twojego wizerunku.

Pamiętaj jednak, że cofnięcie zgody może mieć pewne konsekwencje umowne. Jeśli twoja zgoda na udostępnienie wizerunku była elementem większej umowy – na przykład umowy o dzieło z modelem albo umowy sponsoringowej – to jej wycofanie może wiązać się z karami umownymi, obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia albo innymi roszczeniami odszkodowawczymi, jeśli takie zapisy znalazły się w kontrakcie. Zanim zdecydujesz się na ten krok, upewnij się, że dokładnie znasz warunki swojej umowy.

W każdym razie, po tym jak skutecznie cofniesz zgodę, podmiot używający wizerunku ma obowiązek natychmiast przestać go dalej rozpowszechniać. Jeśli nie zareaguje na twoje cofnięcie zgody, będzie to bezprawne rozpowszechnianie wizerunku bez pozwolenia, a to może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych.

Co się stanie, jeśli ktoś udostępni twój wizerunek bez zgody? Skutki prawne i finansowe

Udostępnienie twojego wizerunku bez zgody, czyli po prostu rozpowszechnianie go bez pozwolenia, wiąże się z naprawdę poważnymi konsekwencjami prawnymi. Mówimy tu o prawie cywilnym, w pewnych sytuacjach nawet karnym, no i administracyjnym. Naruszenie prawa do wizerunku to nic innego jak naruszenie twoich dóbr osobistych.

Głównym sposobem obrony jest odpowiedzialność cywilna. Jeśli ktoś bezprawnie wykorzystał twój wizerunek, możesz zażądać od tej osoby lub podmiotu, który go rozpowszechnił, kilku rzeczy:

• Zaniechania działania: Czyli natychmiastowego zaprzestania dalszego rozpowszechniania wizerunku.
• Usunięcia skutków naruszenia: Na przykład usunięcia zdjęć z internetu, wycofania materiałów reklamowych, sprostowania nieprawdziwych informacji.
• Zadośćuczynienia pieniężnego: To rekompensata za krzywdę niematerialną, na przykład za stres, cierpienia psychiczne czy naruszenie twojego dobrego imienia.
• Odszkodowania: Czyli pokrycia strat materialnych, jeśli przez tę bezprawną publikację poniosłeś konkretne straty finansowe.

W niektórych, wyjątkowo poważnych przypadkach, w grę wchodzi nawet odpowiedzialność karna. Przykład? Rozpowszechnianie wizerunku o charakterze intymnym – na przykład nagiej osoby albo kogoś uczestniczącego w czynnościach seksualnych – bez jej zgody i z użyciem przemocy, groźby czy podstępu. W takich sytuacjach Kodeks Karny przewiduje nawet karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Aha, jeszcze jedno. Jeśli twój wizerunek traktowany jest jako dana osobowa, a jego przetwarzanie łamie przepisy RODO, to na odpowiedzialny podmiot mogą zostać nałożone kary administracyjne RODO. Te kary potrafią być naprawdę wysokie, nawet do 20 milionów euro lub 4% rocznego obrotu. Straszne, prawda?

Bezprawne udostępnienie wizerunku to nie tylko kwestia etyki, ale przede wszystkim prawa, które pociąga za sobą realne i często bardzo dotkliwe konsekwencje finansowe oraz reputacyjne.

Wszystkie te prawne konsekwencje udostępnienia wizerunku bez zgody jasno pokazują, że musisz zachować należytą staranność.

Najlepsze praktyki: jak mądrze uzyskać zgodę na wykorzystanie wizerunku?

Żeby skutecznie i bezpiecznie uzyskać zgodę na udostępnienie wizerunku, prawnicy radzą stosować się do kilku ważnych praktyk. Odpowiednie pozwolenie na wykorzystanie wizerunku minimalizuje ryzyko prawne i chroni cię przed przyszłymi sporami.

Oto najważniejsze wskazówki:

• Zawsze pisemnie i jednoznacznie: Zawsze staraj się mieć zgodę na piśmie. Powinna być sformułowana jasno, precyzyjnie i tak, żeby nie było żadnych wątpliwości co do wyraźnej i jednoznacznej woli osoby. Unikaj domyślnych czy ustnych zgód, bo je naprawdę trudno udowodnić.
• Dokładnie określ zakres zgody: Musisz precyzyjnie określić zakres zgody. W dokumencie powinny znaleźć się takie informacje jak:
  • Cel wykorzystania wizerunku, na przykład: promocja produktu, publikacja w artykule, kampania reklamowa.
  • Miejsce i sposób rozpowszechniania – czy to strona internetowa, media społecznościowe, drukowane materiały, czy telewizja.
  • Czas, przez jaki wizerunek będzie używany.
  • Ewentualne ograniczenia terytorialne.
• Pamiętaj o RODO: Wizerunek to dane osobowe. Twoja zgoda musi więc zawierać informacje o przetwarzaniu danych osobowych – kto jest administratorem, jaki jest cel przetwarzania i jak długo dane będą przechowywane. Musisz też poinformować osobę o jej prawach, czyli o prawie dostępu do danych, ich sprostowania, usunięcia i oczywiście o prawie do cofnięcia zgody.
• Umowa na wykorzystanie wizerunku: Jeśli wizerunek ma być wykorzystywany profesjonalnie (np. w kampaniach marketingowych, produkcjach filmowych), zdecydowanie zalecam zawarcie formalnej umowy. Taka umowa to najlepsze rozwiązanie, które kompleksowo reguluje wszystkie aspekty, w tym ewentualne konsekwencje umowne, gdyby zgoda została cofnięta.
• Osoby niepełnoletnie: Tu obowiązują specjalne zasady. Dla dzieci poniżej 13. roku życia zgodę muszą wyrazić rodzice lub opiekunowie prawni. W przypadku młodzieży w wieku 13-18 lat zgoda dziecka powinna być dodatkowo potwierdzona przez rodziców.

Stosując się do tych wytycznych, masz pewność, że proces uzyskiwania zgody będzie zgodny z przepisami o prawie autorskim i RODO, co daje ci solidną prawną podstawę do dalszego wykorzystania obrazu.

Najczęstsze wpadki i konflikty w mediach społecznościowych

Wiesz, w czasach, gdy wszyscy korzystamy z mediów społecznościowych, rozpowszechnianie wizerunku stało się niesamowicie proste. Niestety, jednocześnie łatwo o liczne błędy i wynikające z nich spory. Nierzadko zdarza się, że zdjęcia trafiają do sieci bez odpowiedniego pozwolenia, co prowadzi do sporych konsekwencji prawnych.

Jednym z najczęstszych problemów jest po prostu brak świadomości prawnej. Wielu użytkowników internetu nie wie, że publikując zdjęcie znajomego z imprezy albo zdjęcie grupy osób, mogą naruszyć ich dobra osobiste. Ludzie często myślą, że jeśli zdjęcie zrobiono w miejscu publicznym, to zgoda jest zbędna. To niestety błędne założenie, chyba że spełnione są bardzo konkretne wyjątki od wymogu zgody.

Inną powszechną wpadką jest niewłaściwe dokumentowanie zgody. Nawet jeśli zgoda była ustna, brak pisemnego potwierdzenia – choćby maila czy oficjalnego dokumentu – bardzo utrudnia jej udowodnienie w razie sporu. Pamiętaj, obowiązek udowodnienia zgody spoczywa na tym, kto rozpowszechnia wizerunek.

Oto kilka typowych scenariuszy naruszeń w mediach społecznościowych:

• Publikacja bez zgody: Umieszczasz zdjęcia lub filmy z wizerunkiem innych osób bez ich wyraźnego pozwolenia, nawet wśród znajomych.
• Wykorzystanie wizerunku do celów marketingowych: Użycie zdjęć lub nagrań użytkowników w reklamach czy postach promocyjnych bez formalnej zgody na udostępnienie wizerunku.
• Brak reakcji na prośbę o usunięcie: Ignorujesz żądania usunięcia wizerunku po tym, jak ktoś cofnął zgodę.

Skutki takich konfliktów bywają bolesne. Mogą to być roszczenia o odszkodowanie czy zadośćuczynienie, a także kary administracyjne nakładane przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Wartość tych roszczeń potrafi być naprawdę duża, co tylko pokazuje, jak ważna jest ostrożność.

Wszystko o zgodzie na wizerunek w pigułce

Aspekt	Wymaga zgody	Nie wymaga zgody	Konsekwencje braku zgody
Definicja	Rozpowszechnianie twojej podobizny (zdjęcia, nagrania, itp.).	Nie dotyczy.
Kluczowe elementy	Wyraźna wola, precyzyjny zakres (cel, czas, miejsce, sposób), forma pisemna (zalecana), pełna zdolność do czynności prawnych.
Wyjątki		– Osoba otrzymała wynagrodzenie za pozowanie (i nie zastrzegła inaczej), – Osoba powszechnie znana (w związku z pełnieniem funkcji publicznych), – Wizerunek jako szczegół tła (nie jest głównym tematem).
Cofnięcie zgody		Możliwe w każdej chwili.	Konsekwencje umowne (jeśli zgoda była częścią umowy).
Skutki prawne			– Odpowiedzialność cywilna (zaniechanie, usunięcie, zadośćuczynienie, odszkodowanie), – Odpowiedzialność karna (w przypadku wizerunku intymnego, przemocy), – Kary administracyjne RODO (do 20 mln EUR lub 4% rocznego obrotu).
Podstawy prawne	Prawo autorskie (Art. 81), RODO (wizerunek jako dana osobowa).

Kilka słów na koniec

Widzisz, zgoda na udostępnienie wizerunku to absolutnie podstawowe narzędzie prawne, które chroni twoje dobra osobiste w cyfrowym świecie. Dzięki niej masz kontrolę nad tym, kto i w jakim celu wykorzystuje twoją podobiznę, co jest super ważne dla ochrony twojej prywatności. Kiedy świadomie i odpowiedzialnie korzystasz z wizerunku innych, to nie tylko kwestia etyki, ale przede wszystkim prawny obowiązek, regulowany przez Prawo Autorskie i RODO.

Rozpowszechnianie wizerunku bez zgody naprawdę wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi, takimi jak odpowiedzialność cywilna czy wysokie kary administracyjne nakładane przez RODO. Dlatego zawsze staraj się o pisemną, precyzyjną zgodę, która jasno określa jej zakres. Dbaj o swoje prawa i prawa innych – zawsze miej pisemną zgodę!

FAQ – najczęściej zadawane pytania o zgodę na udostępnienie wizerunku

Czy zgoda na udostępnienie wizerunku musi być pisemna?

Wcale nie! Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku nie musi mieć formy pisemnej, prawnie dopuszczalna jest również zgoda ustna. Ale wiesz co? Prawnicy zdecydowanie radzą, żeby zawsze mieć ją na piśmie. Dlaczego? Bo w przypadku sporu obowiązek udowodnienia zgody spoczywa na tym, kto rozpowszechnia wizerunek. Forma pisemna po prostu ułatwia precyzyjne określenie zakresu zgody i stanowi solidny dowód.

Czy mogę cofnąć zgodę na wykorzystanie mojego wizerunku?

Tak, możesz to zrobić w każdej chwili! Prawo do wizerunku to dobro osobiste i ma charakter niezbywalny. Najlepiej cofnąć zgodę poprzez wyraźne, pisemne oświadczenie, które dostarczysz podmiotowi wykorzystującemu wizerunek. Pamiętaj jednak, że jeśli zgoda była częścią jakiejś umowy, mogą pojawić się konsekwencje umowne – na przykład konieczność zapłaty kary.

Co to są dobra osobiste w kontekście wizerunku?

Dobra osobiste to prawnie chronione wartości niematerialne każdego człowieka. Należą do nich między innymi prawo do prywatności, dobre imię, honor, tajemnica korespondencji, swoboda sumienia, no i oczywiście twój wizerunek. Naruszenie tych dóbr prowadzi do odpowiedzialności cywilnej, co oznacza, że poszkodowany może dochodzić odszkodowań i zadośćuczynienia.

Czy RODO ma zastosowanie do zgody na wizerunek?

Tak, jak najbardziej! RODO ma zastosowanie do zgody na wizerunek, bo twój wizerunek jako osoby fizycznej jest traktowany jak dane osobowe. To oznacza, że zgoda na jego wykorzystanie musi spełniać zasady RODO – być dobrowolna, świadoma, konkretna i jednoznaczna. Musisz też być poinformowany o celu i zakresie przetwarzania. To wszystko działa razem z Prawem Autorskim i Prawami Pokrewnymi.

Czy zawsze potrzebuję zgody na zdjęcia z imprezy masowej?

Nie zawsze. Zgodnie z Art. 81 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgoda nie jest wymagana, gdy twój wizerunek stanowi jedynie szczegół większej całości. To znaczy, jeśli nie jesteś głównym tematem zdjęcia, a jedynie anonimowym elementem tłumu na imprezie, twój wizerunek może być rozpowszechniany bez indywidualnej zgody. Ale pamiętaj, interpretacja tego wyjątku jest dość restrykcyjna.

 

Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!