Umowa ustna – co to jest i kiedy jest wiążąca w Polsce?

Umowa ustna to taka, która zawarta została na słowo, a nie na piśmie. W polskim prawie takie porozumienia co do zasady są ważne, ale z ich egzekwowaniem bywa różnie. Dlatego tak ważne jest, żeby wiedzieć, kiedy taka umowa naprawdę coś znaczy, a kiedy lepiej jednak wszystko spisać.

Czym właściwie jest umowa ustna i co jest jej potrzebne, żeby działała?

Definicja umowy ustnej

Mówiąc krótko, umowa ustna to kontrakt, w którym wszystko, co strony ustalą, dzieje się na zasadzie słów. To takie werbalne porozumienie. Zawierasz ją, po prostu mówiąc, co masz na myśli. Taka forma to po prostu wyraz tego, że chcesz się do czegoś zobowiązać prawnie.

Podstawowe elementy każdej umowy – ustnej i pisemnej

Żeby umowa, niezależnie od tego, czy jest ustna, czy pisemna, była wiążąca, musi mieć cztery filary. Po pierwsze, ktoś musi coś zaproponować (to oferta), a druga strona musi się na to zgodzić (to akceptacja). Po drugie, musi być jakieś świadczenie, czyli coś cennego, co strony sobie przekazują – towar, usługa, pieniądze. Po trzecie, potrzebna jest wzajemna zgoda, żeby obie strony naprawdę chciały się w to wplątać. I na koniec, co bardzo ważne, musi być zamiar związania się przepisami prawa. To znaczy, że strony chcą, żeby ich ustalenia miały moc prawną. Bez tego ani rusz.

Umowa ustna w Polsce: działa, ale czasem trzeba się sporo natrudzić, żeby to udowodnić

Ogólna zasada: umowy ustne są w porządku

Tak generalnie, polskie prawo pozwala na zawieranie umów w dowolnej formie, więc również ustnie. Pod warunkiem oczywiście, że te cztery elementy, o których mówiłem wcześniej, są spełnione. Prawo zakłada, że umowa ustna może być wiążąca. To znaczy, że jeśli się na coś zgodziliście, to musicie się z tego wywiązać.

Dlaczego tak trudno udowodnić umowę ustną?

Największy problem z umowami ustnymi to właśnie udowodnienie ich istnienia i warunków w sądzie. Bez papierka trudno jest dokładnie ustalić, co kto komu obiecał. Często jest tak, że każda strona ma swoją wersję wydarzeń i zaczyna się przepychanka:

on tak mówił, ona tak twierdzi.

Brak pisemnych potwierdzeń albo jasnych działań, które by dowodziły zawarcia umowy, naprawdę utrudnia dochodzenie swoich praw.

Kiedy umowa ustna może się obrócić przeciwko nam?

Umowy ustne robią się szczególnie kłopotliwe, gdy sprawa jest skomplikowana, a ustalenia nie są do końca jasne. Jakie są obowiązki, kiedy mają być wykonane, ile za to zapłacimy – z tego wszystkiego łatwo rodzą się spory. W umowach ustnych nieporozumienia to norma.

Kontrakty, które muszą być na piśmie albo u notariusza w Polsce

Kiedy prawo mówi:

musi być pisemna.

Czasem polskie prawo wprost każe, żeby umowa była spisana. Jeśli tego nie zrobisz, umowa od razu jest nieważna, jakby nigdy nie istniała. Tak jest na przykład z umowami o pracę, z przenoszeniem praw autorskich czy umowami dotyczącymi sprzedaży całego przedsiębiorstwa. Tu forma pisemna to podstawa, żeby umowa w ogóle żyła.

Nieruchomości – tu tylko notariusz ma głos

Wszystko, co dotyczy obrotu nieruchomościami – sprzedaż, darowizna, hipoteka – musi być załatwione u notariusza. To bardzo rygorystyczny wymóg, który ma chronić wszystkich uczestników rynku i dawać pewność prawną. Sprzedaż mieszkania czy domu musi mieć formę aktu notarialnego. Bez tego umowa jest nieważna.

Inne umowy z wymogami

Są też inne umowy, które wymagają formy pisemnej albo aktu notarialnego. Dotyczy to na przykład umów spółek cywilnych czy sprzedaży udziałów w firmach. Co więcej, sami możecie ustalić, że wasza umowa musi być pisemna, nawet jeśli prawo tego nie wymaga. To dodatkowe zabezpieczenie przed nieporozumieniami.

Jak udowodnić, że jakaś umowa ustna w ogóle była?

Co może być dowodem w sprawie o umowę ustną?

Żeby udowodnić, że jakaś umowa ustna istniała i jakie były jej warunki, możesz wykorzystać różne rzeczy. Oto kilka przykładów:

• Świadkowie: Ludzie, którzy słyszeli, jak się umawiacie, albo wiedzą, o czym rozmawialiście.
• Korespondencja: E-maile, SMS-y, listy – wszystko, co nawiązuje do umowy albo jej szczegółów.
• Dowody wykonania umowy: Na przykład potwierdzenie przelewu, faktura za dostarczony towar, czy dowód wykonanej usługi, jeśli zgadza się to z ustaleniami.
• Nagrania: Jeśli są zrobione legalnie, nagrania rozmów też mogą być dowodem.
• Przyznanie się drugiej strony: Jeśli druga strona gdzieś potwierdziła zawarcie umowy lub jej warunki – słowami albo na piśmie.

Pamiętaj, że zebrane dowody muszą potwierdzać te najważniejsze rzeczy w umowie: ofertę, akceptację i świadczenie. Dzięki nim możesz pokazać, że faktycznie coś zostało ustalone i na jakich zasadach.

Co jest mocniejszym dowodem?

Dokumenty stworzone tuż po rozmowie, na przykład e-mail z podsumowaniem ustaleń albo notatki ze spotkania, często są mocniejszym dowodem niż tylko czyjaś pamięć. Pokazują, że w danym momencie wszystko było jasno ustalone. Takie bieżące potwierdzenia są nieocenione w sądzie.

Ryzyko związane z umową ustną i jak się przed nim chronić

Główne ryzyka umów ustnych

Największe problemy z umowami ustnymi to:

• Brak dowodów: Ciężko udowodnić, że umowa w ogóle była i jakie miała konkretnie warunki.
• Nieporozumienia i kłótnie: Łatwo o spory, bo każdy może inaczej pamiętać ustalenia.
• Trudności z egzekwowaniem: Słaba podstawa do tego, żeby dochodzić swoich praw w sądzie.
• Niepewność prawna: Ogólnie nie wiesz, jakie będą prawne konsekwencje waszej umowy.

Jak zmniejszyć to ryzyko?

Żeby nie wpaść w kłopoty z umowami ustnymi, zrób tak:

• Zawsze dokumentuj: Nawet jeśli to tylko e-mail z kluczowymi ustaleniami, to już coś.
• Stosuj umowy pisemne: Przy ważnych sprawach, albo gdy prawo tego wymaga, zawsze spisuj umowę.
• Poproś o pomoc prawnika: Gdy umowa jest skomplikowana albo ryzykowna, lepiej skonsultować się z kimś od prawa. Pomoże Ci zabezpieczyć swoje interesy.

Podsumowanie

Umowa ustna, czyli zawarta na słowo, w Polsce co do zasady jest wiążąca, o ile spełnia te cztery podstawowe elementy. Ale przyznajmy szczerze – udowodnienie jej istnienia i warunków jest znacznie trudniejsze niż w przypadku umowy spisanej na papierze. Prawo przewiduje też sytuacje, gdzie forma pisemna albo akt notarialny są absolutnie konieczne i bez nich umowa jest nieważna. Dlatego tak dla jasności, jak i dla swojego bezpieczeństwa, zawsze lepiej jest mieć wszystko na piśmie albo przynajmniej skonsultować się z prawnikiem. Unikniesz dzięki temu wielu potencjalnych problemów i niepewności.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o umowę ustną

Czy umowa ustna jest legalna w Polsce?

Tak, w Polsce umowa ustna jest co do zasady legalna i może być wiążąca, jeśli spełnia podstawowe warunki ważności umowy: ofertę, akceptację, świadczenie i zamiar związania się. Jednak jej wyegzekwowanie jest trudniejsze niż w przypadku umów pisemnych.

Kiedy umowa ustna nie jest ważna?

Umowa ustna nie jest ważna, gdy prawo wyraźnie wymaga dla danej czynności prawnej formy pisemnej (np. z podpisem lub aktu notarialnego) pod rygorem nieważności. Dotyczy to np. sprzedaży nieruchomości czy umów o pracę.

Jakie dowody mogę przedstawić, żeby udowodnić umowę ustną?

Można przedstawić m.in. zeznania świadków, korespondencję mailową lub SMS-ową dotyczącą umowy, dowody wykonania części umowy (np. płatności), nagrania rozmów (jeśli są legalne) lub przyznanie się drugiej strony do zawarcia umowy.

Czym różni się umowa ustna od umowy pisemnej?

Główna różnica polega na formie dokumentacji. Umowa ustna opiera się na słowach, co utrudnia udowodnienie jej treści i istnienia. Umowa pisemna stanowi jasny dowód warunków, ułatwia egzekwowanie praw i jest bezpieczniejsza prawnie.

Czy umowa ustna na sprzedaż towaru jest wiążąca?

Tak, umowa ustna dotycząca sprzedaży towarów, o ile nie podlega specyficznym przepisom (np. dotyczącym sprzedaży przedsiębiorstw), jest co do zasady wiążąca. Jednak w przypadku sporu, udowodnienie jej warunków może być wyzwaniem, chyba że łączna wartość transakcji przekracza pewne progi lub umowa dotyczy specyficznych dóbr.

 

Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!