Przechodzisz na zasłużony odpoczynek i zastanawiasz się, co dalej? Świetnie, że tu jesteś! Porozmawiajmy o odprawie emerytalnej. To takie jednorazowe świadczenie pieniężne od pracodawcy, które dostajesz, gdy kończysz pracę, żeby cieszyć się emeryturą albo rentą. Wszystko to jest ładnie uregulowane w naszym polskim Kodeksie pracy, a konkretnie w Art. 92¹. Chcę Ci dzisiaj wszystko wyjaśnić – czym dokładnie jest ta odprawa, kto może ją dostać, ile wynosi i jak to wszystko działa. Pamiętaj, że to pracodawca płaci, a Ty odbierasz. Proste, prawda?
Czym właściwie jest ta odprawa emerytalna?
Wyobraź sobie, że po latach pracy nadchodzi moment przejścia na emeryturę lub rentę z powodu niezdolności do pracy. Właśnie wtedy przysługuje Ci odprawa emerytalna. To taka nagroda od pracodawcy, którą dostajesz raz w życiu, gdy rozwiązujesz umowę o pracę właśnie z tego powodu. W Polsce każdemu, kto pracuje na umowie o pracę, się ona należy. Prawo do niej jasno wynika z Kodeksu pracy (Art. 92¹ KP). Co ciekawe, odprawa rentowa działa na podobnych zasadach, choć powód jest inny. Warto pamiętać, że jeśli masz umowę cywilnoprawną, np. zlecenie czy o dzieło, to takiej odprawy nie dostaniesz.
Kto może liczyć na odprawę emerytalną?
Żeby dostać odprawę, musisz spełnić kilka warunków. Po pierwsze, Twój stosunek pracy musi ustać właśnie z powodu przejścia na emeryturę albo rentę z tytułu niezdolności do pracy. Nie wystarczy samo prawo do świadczenia, musisz faktycznie na nie przejść i zakończyć pracę. Po drugie, musisz być zatrudniony na umowie o pracę. Ważne jest też to, że to świadczenie jest jednorazowe – dostajesz je tylko raz.
Co jeszcze? Nie ma znaczenia, czy to Ty złożyłeś wypowiedzenie, czy pracodawca Cię zwolnił, albo czy doszliście do porozumienia. Kluczowe jest, żeby powodem zakończenia współpracy było przejście na emeryturę lub rentę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa zostaje rozwiązana z Twojej winy, na przykład na mocy art. 52 KP. Pracujesz u kilku pracodawców? Świetnie! Odprawa należy Ci się od każdego z nich, o ile spełnisz warunki u każdego z osobna.
Czy samo nabycie prawa do emerytury wystarczy?
Absolutnie nie. To, że masz już formalne prawo do emerytury (np. osiągnąłeś wiek emerytalny), nie oznacza automatycznie, że dostaniesz odprawę. Musisz faktycznie zakończyć pracę i odejść na emeryturę właśnie z tego powodu. Jeśli masz prawo do emerytury, ale nadal pracujesz, odprawy nie dostaniesz, dopóki nie rozwiążesz umowy o pracę, podając jako powód przejście na świadczenie. Dopiero wtedy spełniasz warunek ustania zatrudnienia z właściwej przyczyny.
Czy odprawa przysługuje ponownie, jeśli wrócisz do pracy?
Nie, odprawa emerytalna to taki jednorazowy „prezent” w karierze zawodowej. Dostajesz ją tylko raz. Jeśli raz ją otrzymałeś, a potem znowu zaczniesz pracować – nieważne czy u tego samego, czy u innego pracodawcy – to o kolejną odprawę już nie możesz się ubiegać. To świadczenie jest przypisane do pierwszego momentu przejścia na emeryturę lub rentę po rozwiązaniu stosunku pracy.
Ile wynosi odprawa emerytalna?
Kodeks pracy gwarantuje, że odprawa emerytalna będzie wynosić co najmniej tyle, ile Twoje jednomiesięczne wynagrodzenie. Jak się to liczy? Podstawę obliczenia znajdziesz w zasadach podobnych do tych, które stosuje się przy wyliczaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Wliczamy stałe składniki wynagrodzenia, które dostawałeś w miesiącu, gdy nabyłeś prawo do świadczenia. Zmienne składniki – jak premie – bierzemy ze średniej z trzech miesięcy poprzedzających ten miesiąc. Jeśli Twoje zarobki mocno się wahały, ten okres można wydłużyć nawet do dwunastu miesięcy.
Zobaczmy przykład: pracownik zarabia 4550 zł brutto pensji stałej, a średnie zmienne składniki z trzech miesięcy to 1137,50 zł. Jego odprawa wyniesie 5687,50 zł. Ale uwaga! Twój pracodawca może mieć w regulaminie wewnętrznym, układzie zbiorowym pracy albo w indywidualnej umowie o pracę zapisane wyższe kwoty odprawy. W niektórych zawodach, jak np. wśród Nauczycieli czy Pracowników samorządowych, zdarzają się przepisy szczególne. Tam odprawa może zależeć od stażu pracy i wynosić nawet dwa, trzy, a czasem nawet sześć miesięcznych pensji. Pamiętaj jednak, że „standardowa” odprawa z Kodeksu pracy nie zależy od Twojego stażu.
Czy odprawa emerytalna zależy od stażu pracy?
Standardowa odprawa emerytalna, o której mówi Kodeks pracy, nie zależy od tego, jak długo pracujesz u danego Pracodawcy. Zawsze należy Ci się co najmniej jednomiesięczne wynagrodzenie. Tak jak wspomniałem, czasem w niektórych grupach zawodowych lub w specjalnych przepisach (np. w administracji publicznej) mogą obowiązywać inne zasady. Wtedy wysokość odprawy może zależeć od stażu pracy i być wyższa.
Opodatkowanie i składki – co trzeba wiedzieć?
Odprawa emerytalna traktowana jest jako Twój przychód ze stosunku pracy. To oznacza, że podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Twój pracodawca pobierze od tej kwoty odpowiednią zaliczkę na podatek. Ale dobra wiadomość jest taka, że odprawa jest zwolniona ze składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (te od ZUS), a także ze składek zdrowotnych. Uważaj tylko, żeby nie pomylić jej z innymi rodzajami odpraw, na przykład tymi z tytułu zwolnień grupowych, bo tam zasady mogą być inne.
Odprawa emerytalna a rentowa – podobne, ale nie takie same
Odprawa emerytalna i odprawa rentowa – niby brzmią podobnie, a dotyczą różnych sytuacji, przez co często się je myli. Obie są uregulowane w tym samym Art. 92¹ Kodeksu pracy, więc ich zasady są w dużej mierze takie same. Obie wynoszą co najmniej jednomiesięczne wynagrodzenie i są obliczane podobnie. Warunki, żeby je dostać, też są zbliżone: musisz zakończyć pracę z powodu przejścia na świadczenie. Obie są jednorazowe, nie dostaniesz ich drugi raz. Opodatkowanie i zwolnienia ze składek wyglądają identycznie.
Główna różnica? Powód wypłaty. Przy odprawie emerytalnej przechodzisz na emeryturę, a przy rentowej na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Ważne jest też to, że te odprawy się wzajemnie wykluczają – jeśli dostałeś już odprawę rentową, to emerytalnej już nie dostaniesz i odwrotnie. Obie przysługują niezależnie od stażu pracy u danego Pracodawcy.
Praktyczne sprawy i drobne uwagi
Zazwyczaj odprawę emerytalną otrzymasz w ostatnim dniu pracy albo w dniu rozwiązania umowy. Jeśli pracodawca się spóźni z wypłatą, masz prawo dochodzić swoich pieniędzy, a pracodawcy grozi za to kara. Pamiętaj, że jeśli w Twojej firmie są jakieś wewnętrzne regulacje, układy zbiorowe pracy albo indywidualna umowa przewidują korzystniejsze warunki odprawy niż te w Kodeksie pracy, to właśnie one obowiązują. Niestety, mało jest publicznych danych o tym, ile faktycznie odpraw jest wypłacanych, co utrudnia analizę tego zjawiska.
Podsumowanie – najważniejsze o odprawie emerytalnej
Krótko mówiąc, odprawa emerytalna to obowiązkowe, jednorazowe świadczenie, które dostajesz od Pracodawcy, gdy przechodzisz na emeryturę lub rentę. Wszystko jest zapisane w Kodeksie pracy (Art. 92¹ KP). Minimalnie wynosi równowartość miesięcznego wynagrodzenia. Odprawa nie podlega składkom ZUS ani zdrowotnym, ale jest opodatkowana podatkiem dochodowym (PIT). I jeszcze jedno – przysługuje Ci tylko raz w życiu zawodowym.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o odprawę emerytalną
Czy odprawa emerytalna jest obowiązkowa?
Tak, każdy pracodawca w Polsce musi ją wypłacić pracownikowi na umowie o pracę, jeśli kończy on pracę, przechodząc na emeryturę lub rentę.
Ile wynosi minimalna odprawa emerytalna?
Minimum to jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika, liczone jak ekwiwalent za urlop.
Czy odprawa emerytalna jest opodatkowana?
Tak, płacisz od niej podatek dochodowy (PIT), ale jest zwolniona ze składek ZUS i zdrowotnych.
Czy staż pracy ma znaczenie przy odprawie?
Standardowa odprawa z Kodeksu pracy nie zależy od stażu. Wyższe, specjalne odprawy w niektórych grupach zawodowych mogą już zależeć od stażu.
Dostanę odprawę, jeśli idę na wcześniejszą emeryturę?
Tak, jeśli Twój stosunek pracy ustał z powodu przejścia na emeryturę (nawet wcześniejszą) i spełniasz inne warunki.
Pracuję u kilku pracodawców i przechodzę na emeryturę – co wtedy?
Odprawa należy Ci się od każdego pracodawcy, u którego spełniłeś warunki do jej otrzymania.
Czy odprawa rentowa to to samo co emerytalna?
Są bardzo podobne, uregulowane tym samym przepisem (Art. 92¹ KP), ale dotyczą różnych sytuacji: odprawa rentowa – przejścia na rentę, a emerytalna – na emeryturę. Obie przysługują raz.
Czy pracownik na umowie zlecenie dostanie odprawę emerytalną?
Nie, odprawa emerytalna dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na umowie o pracę.
Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!
Paweł Cengiel
Cechuję się holistycznym podejściem do SEO, tworzę i wdrażam kompleksowe strategie, które odpowiadają na konkretne potrzeby biznesowe. W pracy stawiam na SEO oparte na danych (Data-Driven SEO), jakość i odpowiedzialność. Największą satysfakcję daje mi dobrze wykonane zadanie i widoczny postęp – to jest mój „drive”.
Wykorzystuję narzędzia oparte na sztucznej inteligencji w procesie analizy, planowania i optymalizacji działań SEO. Z każdym dniem AI wspiera mnie w coraz większej liczbie wykonywanych czynności i tym samym zwiększa moją skuteczność.
