Upadłość – co to jest i co musisz o tym wiedzieć?

Kiedy kłopoty finansowe zaczynają Cię przytłaczać, słowo „bankructwo” często budzi lęk i niepewność. W Polsce, choć na co dzień używamy go często, prawnie poprawne określenie to „upadłość”. Ten przewodnik pomoże Ci zrozumieć, czym dokładnie jest upadłość w świetle polskiego prawa, rozwieje Twoje wątpliwości i pokaże, co Cię czeka. Upadłość to proces, który dotyczy zarówno osób prywatnych, jak i firm. Ma na celu uregulowanie roszczeń wierzycieli z majątku dłużnika, który stał się niewypłacalny. Przyjrzymy się różnicom między poszczególnymi rodzajami upadłości, szczegółowo opiszemy procedury i omówimy długoterminowe konsekwencje, żebyś wiedział, na co się przygotować.

Upadłość (bankructwo) – kluczowe definicje

Upadłość to formalne postępowanie sądowe, które uruchamiamy, gdy dłużnik przestaje być wypłacalny. Celem tego procesu jest sprawiedliwe zaspokojenie wierzycieli z majątku dłużnika. Jak już wspomniałem, w codziennym języku mówimy o „bankructwie”, ale prawnie to zawsze „upadłość”.

Głównym powodem ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność, którą możesz rozumieć na dwa sposoby:

• niewypłacalność płynnościowa: oznacza niemożność regulowania zobowiązań w terminie,
• niewypłacalność majątkowa: dotyczy sytuacji, gdy długi osoby prawnej przekraczają wartość jej majątku.

Kto może ogłosić bankructwo, a kto nie?

Zdolność upadłościowa to prawna możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Standardowo przysługuje ona przedsiębiorcom – czyli osobom fizycznym, prawnym i innym podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą. Mówiąc prościej, każda niewypłacalna firma może ubiegać się o bankructwo.

Od 2009 roku osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej, również mają taką zdolność. Mogą one ogłosić tak zwaną upadłość konsumencką. Pamiętaj jednak, że nie wszyscy mogą skorzystać z tej możliwości. Na przykład:

• Skarb Państwa,
• jednostki samorządu terytorialnego.

Te podmioty są wyłączone z możliwości ogłoszenia upadłości.

Rodzaje upadłości w polskim prawie – czy bankructwo jest jedno?

Upadłość w polskim prawie nie jest jednorodna. Dzieli się na różne kategorie w zależności od tego, kogo dotyczy, jakiego zakresu i jaki ma cel. To rozróżnienie pozwala dostosować procedury do konkretnych potrzeb i sytuacji dłużników. Warto, żebyś dobrze rozumiał te rodzaje upadłości, bo to pomoże Ci podjąć właściwe decyzje finansowe.

Upadłość konsumencka a upadłość przedsiębiorców

Upadłość konsumencka i upadłość przedsiębiorców różnią się tym, kogo dotyczą. Upadłość przedsiębiorców ogłaszamy wobec podmiotów prowadzących działalność gospodarczą lub zawodową. Mogą to być na przykład spółka z o.o., spółka jawna albo jednoosobowa działalność gospodarcza.

Z kolei upadłość konsumencka dotyczy osób fizycznych, czyli Ciebie i mnie – osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Pozwala ona na oddłużenie od zobowiązań niezwiązanych z biznesem, takich jak kredyty hipoteczne czy pożyczki konsumenckie. Możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej dla osób fizycznych pojawiła się w polskim prawie dopiero w 2009 roku.

Likwidacja czy sanacja? Różne cele postępowania

Ze względu na zakres upadłości wyróżniamy upadłość powszechną i upadłość transgraniczną. Upadłość powszechna dotyczy majątku dłużnika znajdującego się w Polsce. Natomiast upadłość transgraniczną stosujemy, gdy majątek lub działalność dłużnika są związane z więcej niż jednym państwem, co wymaga zastosowania międzynarodowych regulacji.

Co do celu postępowania, rozróżniamy upadłość likwidacyjną i upadłość sanacyjną:

• upadłość likwidacyjna polega na wyprzedaży całego majątku dłużnika, a następnie podziale uzyskanych środków między wierzycieli. Zazwyczaj prowadzi to do zamknięcia przedsiębiorstwa.
• upadłość sanacyjna, nazywana też upadłością naprawczą, ma na celu restrukturyzację firmy i wypracowanie układu z wierzycielami. Daje to szansę na kontynuację jej działalności.

Procedura ogłoszenia upadłości konsumenckiej krok po kroku

Procedura ogłoszenia bankructwa konsumenckiego to ściśle określona ścieżka prawna dla osób fizycznych, które dążą do oddłużenia. Składa się ona z kilku etapów, które prowadzą do ogłoszenia upadłości.

Składasz wniosek i kompletujesz dokumenty

Pierwszym i najważniejszym krokiem w procedurze upadłościowej jest złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Musisz złożyć go do sądu rejonowego właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania. Za złożenie wniosku zapłacisz opłatę sądową w wysokości 30 złotych.

Jeśli korzystasz z pomocy prawnej, pamiętaj, że musisz też uiścić opłatę skarbową 17 złotych za pełnomocnictwo. Do wniosku dołączasz szereg dokumentów, które potwierdzają Twoje dochody i wydatki, między innymi:

• zaświadczenia o dochodach,
• umowy kredytowe,
• korespondencja z wierzycielami.

Sąd i syndyk w Twojej sprawie

Sąd rejonowy odgrywa centralną rolę w postępowaniu upadłościowym. Rozpatruje Twój wniosek i podejmuje decyzję o ogłoszeniu upadłości. Sąd bardzo dokładnie weryfikuje, czy spełniasz wszystkie ustawowe warunki do jej ogłoszenia. Po pozytywnym rozpatrzeniu sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości i powołuje syndyka.

Syndyk to osoba, którą sąd wyznacza do zarządzania Twoim majątkiem i prowadzenia całego procesu upadłościowego. Jego zadaniem jest nadzorowanie procesu, sprzedaż Twojego majątku i zaspokojenie wierzycieli zgodnie z planem podziału. Syndyk działa w interesie wierzycieli, ale jednocześnie dba o Twoje prawa jako dłużnika.

Ile to wszystko potrwa?

Postępowanie upadłościowe może trwać różnie, wszystko zależy od skomplikowania sprawy i wielkości Twojego majątku. Upadłość konsumencka w trybie uproszczonym może zakończyć się już po kilku miesiącach. Jednak w trybie ogólnym, gdy majątek jest duży lub sprawa jest bardziej skomplikowana, proces potrafi potrwać nawet kilka lat.

Średni czas oczekiwania na rozpoznanie wniosku przez sąd to od trzech do pięciu miesięcy. Całkowity czas postępowania upadłościowego zależy od wielu czynników, takich jak obciążenie sądów i sprawność syndyka.

Długoterminowe konsekwencje bankructwa – co dalej?

Upadłość ma ogromny wpływ na Twoją przyszłość finansową. Zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa muszą liczyć się z poważnymi zmianami po ogłoszeniu bankructwa. Te konsekwencje bywają naprawdę długoterminowe.

Konsekwencje dla Ciebie jako konsumenta

Dla Ciebie jako osoby fizycznej, konsekwencje upadłości konsumenckiej są dalekosiężne:

• Utrata kontroli nad majątkiem: syndyk przejmuje kontrolę nad Twoim majątkiem. Stracisz swobodę dysponowania nieruchomościami, środkami na koncie czy samochodami.
• Oddłużenie: upadłość konsumencka daje Ci szansę na częściowe lub całkowite umorzenie długów, zwłaszcza jeśli nie masz majątku do spieniężenia. To właśnie ta „druga szansa”.
• Obniżenie zdolności kredytowej: informacja o upadłości widnieje w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) przez 5 do 10 lat, co drastycznie utrudni Ci uzyskanie nowych kredytów czy pożyczek.
• Ograniczenia w działalności gospodarczej: w przyszłości możesz mieć trudności z założeniem nowej firmy lub pozyskaniem finansowania.

Konsekwencje dla Twojej firmy

Bankructwo firmy wiąże się z równie poważnymi konsekwencjami:

• Przejęcie majątku przez syndyka: syndyk przejmuje majątek Twojej firmy, który zostaje sprzedany, aby pokryć zobowiązania.
• Utrata kontroli: jako właściciel tracisz kontrolę nad zarządzaniem przedsiębiorstwem, a nazwa firmy musi zawierać oznaczenie „w upadłości”.
• Likwidacja: w przypadku spółek prawa handlowego, postępowanie upadłościowe często kończy się likwidacją i wykreśleniem firmy z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
• Niedobór majątku: jeśli brakuje majątku na pokrycie kosztów postępowania (szczególnie w jednoosobowej działalności), firma zostanie zamknięta.
• Odpowiedzialność osobista: w niektórych przypadkach, np. w jednoosobowej działalności gospodarczej, może dojść do Twojej osobistej odpowiedzialności za długi.
• Trudności w założeniu nowej firmy: upadłość firmy negatywnie wpłynie na Twoją historię kredytową, co utrudni Ci założenie nowej działalności.

Statystyki bankructw w Polsce – najnowsze dane (październik 2025)

Statystyki bankructw w Polsce dają nam wgląd w to, jak zmienia się sytuacja niewypłacalności w kraju. Dane z października 2025 roku pokazują, że sytuacja wygląda różnie dla upadłości konsumenckich i firmowych. Analiza tych danych pomaga nam zrozumieć obecne trendy ekonomiczne i prawne.

Upadłości konsumenckie: czy trend wzrostowy się utrzyma?

W pierwszej połowie 2025 roku sądy zatwierdziły 9837 upadłości konsumenckich. To spadek o 1000 w porównaniu do tego samego okresu w 2024 roku. Jednak w lipcu 2025 roku zobaczyliśmy wzrost – ogłoszono 1852 upadłości konsumenckie, co oznacza wzrost o 7% rok do roku. Cały 2025 rok prawdopodobnie zamknie się wynikiem około 20 tysięcy bankructw, czyli nieco mniej niż rekordowe ponad 21 tysięcy w 2024 roku.

Mimo lipcowego wzrostu, statystyki sugerują lekkie wyhamowanie tempa wzrostu upadłości konsumenckich. Wskaźniki te mogą się jednak zmienić, w zależności od dalszej koniunktury gospodarczej. Ostateczny wynik na koniec roku będzie zależał od wielu czynników makroekonomicznych i indywidualnych decyzji dłużników.

Bankructwa firmowe: sytuacja przedsiębiorstw

Statystyki bankructw firmowych w Polsce utrzymują się na znacznie niższym poziomie niż upadłości konsumenckie. W styczniu 2025 roku upadłość ogłosiło 31 firm. Dodatkowo, do sądów wpłynęło 139 wniosków o rozpoczęcie procedury upadłościowej.

Nie mamy jeszcze szczegółowych danych za I kwartał 2025 roku, ale nie odnotowaliśmy gwałtownego wzrostu liczby bankructw firm w porównaniu do lat poprzednich. Sytuacja przedsiębiorstw wydaje się stabilniejsza, choć oczywiście, monitorowanie rynku jest nadal bardzo ważne.

Co wpływa na te trendy? Ekonomia i prawo

Czynniki, które wpływają na statystyki upadłościowe, są złożone i wynikają zarówno z ekonomii, jak i z prawa. Osłabienie inflacji i stabilizacja sytuacji makroekonomicznej przyczyniły się do spowolnienia wzrostu upadłości konsumenckich w 2025 roku. Spadek nastrojów konsumenckich w lipcu 2025 r. (spadek wskaźnika ufności o 4,7 pp.) wskazuje na większą ostrożność finansową Polaków.

Wysoki poziom zadłużenia i utrudniony dostęp do kredytów wciąż są jednak głównymi przyczynami niewypłacalności. Napływ środków z KPO i wzrost inwestycji publicznych mogły częściowo poprawić sytuację gospodarczą. Z prawnego punktu widzenia, zliberalizowane przepisy od 2020 roku ułatwiły konsumentom ogłaszanie upadłości, a cyfryzacja procedury upadłościowej (wprowadzona w 2022 r.) przyspieszyła proces, mimo początkowych zawirowań.

Prawo upadłościowe w Polsce – opinie ekspertów i proponowane reformy

Warto spojrzeć na to, co mówią eksperci o prawie upadłościowym. Wszyscy zgadzają się, że system wymaga ciągłego doskonalenia. Specjaliści prawa upadłościowego wskazują na różne problemy i sugerują, w jakim kierunku powinny iść zmiany. Ich głos jest niezwykle istotny dla przyszłości procedur upadłościowych w Polsce.

Wyzwania obecnego systemu – przewlekłość i efektywność

Obecny system prawa upadłościowego w Polsce boryka się z poważnymi problemami, przede wszystkim z przewlekłością postępowań. W 2024 roku średni czas postępowania upadłościowego dla konsumentów wyniósł aż 41,6 miesiąca, co jest po prostu nie do zaakceptowania. Ta przewlekłość wynika z przeciążenia sądów i syndyków z powodu gwałtownego wzrostu liczby wniosków.

Brak istotnych zmian organizacyjnych w strukturze sądów rejonowych oraz ograniczone środki finansowe na obsługę spraw również dokładają się do problemów. Częste zmiany prawa, choć mają usprawniać proces, w praktyce często dezorganizują pracę syndyków i sądów.

Przewlekłość postępowań upadłościowych to rak polskiego wymiaru sprawiedliwości. Długie procesy generują dodatkowe koszty i frustrują zarówno dłużników, jak i wierzycieli, podważając zaufanie do systemu.

Nowelizacje i przyszłość prawa upadłościowego (Dyrektywa „Drugiej Szansy”)

W odpowiedzi na te wyzwania proponowane reformy skupiają się na zwiększeniu efektywności postępowań poprzez zmiany organizacyjne. Ważnym kierunkiem jest pełna informatyzacja postępowań i uproszczenie procedur dla spraw o ograniczonej masie majątku. Od sierpnia 2025 roku wchodzą w życie nowelizacje prawa, wynikające z unijnej Dyrektywy „Drugiej Szansy”.

Te nowelizacje wprowadzają zmiany w zakresie restrukturyzacji zapobiegawczej oraz procedur zatwierdzania układów. Eksperci pozytywnie oceniają te zmiany, widząc w nich szansę na szybsze, bardziej elastyczne i przewidywalne postępowania. Podkreśla się również potrzebę stabilizacji rozwiązań prawnych i zwiększenia udziału wierzycieli w postępowaniu, co poprawiłoby stopę zysku z odzyskiwania należności.

Dyrektywa ‘Drugiej Szansy’ to szansa na nowoczesne i sprawne prawo upadłościowe w Polsce. Jej prawidłowe wdrożenie może znacząco skrócić czas trwania postępowań i zwiększyć zadowolenie wszystkich uczestników rynku.

Alternatywy dla bankructwa – jak uniknąć upadłości?

Upadłość często postrzega się jako ostateczność, dlatego warto, żebyś poznał alternatywy. Istnieją rozwiązania, które pozwalają uniknąć konieczności ogłaszania upadłości, zarówno dla firm, jak i dla osób prywatnych. Wybór odpowiedniej alternatywy może uchronić Cię przed poważnymi konsekwencjami bankructwa.

Restrukturyzacja dla firm – szansa na ratunek

Dla firm w kryzysie restrukturyzacja to prawdziwa szansa na ratunek. Jest to proces prawny, który pozwala przedsiębiorcom uniknąć upadłości likwidacyjnej i kontynuować działalność. Celem restrukturyzacji jest zawarcie układu z wierzycielami, który może obejmować:

• rozłożenie spłaty długów na raty,
• częściowe umorzenie zobowiązań,
• zmianę warunków umów.

Postępowanie restrukturyzacyjne pozwala na wdrożenie działań naprawczych i wypracowanie planu spłaty, który jest dostosowany do możliwości firmy. Istnieją różne rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, takie jak postępowanie o zatwierdzenie układu czy postępowanie sanacyjne, które mają na celu uratowanie przedsiębiorstwa.

Negocjacje z wierzycielami dla osób fizycznych

Osoby fizyczne również mają alternatywy dla upadłości konsumenckiej. Renegocjacja warunków spłaty długu to rozwiązanie, które polega na indywidualnych rozmowach z wierzycielami, aby zmienić warunki spłaty zobowiązań. Takie negocjacje mogą prowadzić do:

• obniżenia rat miesięcznych,
• wydłużenia okresu spłaty długu,
• czasowego zawieszenia spłat.

Skonsultuj się z ekspertami prawa upadłościowego lub doradcą finansowym, żeby uzyskać profesjonalne wsparcie w rozmowach z wierzycielami. Profesjonalista pomoże Ci ocenić sytuację i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie, dzięki czemu możesz uniknąć upadłości.

Upadłość konsumencka a upadłość dla przedsiębiorców – porównanie

Cecha / Rodzaj upadłości	Upadłość konsumencka	Upadłość dla przedsiębiorców
Dłużnik	Osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej	Osoba fizyczna, prawna lub inna jednostka prowadząca działalność gospodarczą
Cel postępowania	Oddłużenie, umorzenie zobowiązań	Zaspokojenie wierzycieli z majątku dłużnika; możliwość likwidacji lub sanacji
Od kiedy w Polsce	Od 2009 roku	Od zawsze (historycznie)
Zakres oddłużenia	Zobowiązania niezwiązane z działalnością gospodarczą (kredyty, pożyczki)	Wszystkie zobowiązania firmy
Kontrola nad majątkiem	Syndyk przejmuje kontrolę nad majątkiem, dłużnik traci swobodę dysponowania	Syndyk przejmuje majątek firmy, właściciel traci kontrolę nad zarządzaniem
Zdolność kredytowa	Obniżona przez 5–10 lat	Negatywnie wpływa na historię kredytową właściciela/spółki
Możliwość oddłużenia	Duża szansa na częściowe/całkowite umorzenie długów, zwłaszcza bez majątku	Zaspokojenie wierzycieli ze sprzedaży majątku; umorzenie części długów tylko w planie spłaty
Koniec działalności	Możliwość ograniczeń w przyszłej działalności gospodarczej	Często kończy się likwidacją i wykreśleniem z KRS

Zrozumieć upadłość, znaleźć rozwiązanie

„Bankructwo” w kontekście polskiego prawa to upadłość – legalny proces, którego celem jest zaspokojenie wierzycieli niewypłacalnego dłużnika. Może ona dotyczyć zarówno przedsiębiorców, jak i osób fizycznych, przyjmując formę upadłości firmowej lub konsumenckiej. Procedura upadłościowa wiąże się z długoterminowymi konsekwencjami, takimi jak utrata kontroli nad majątkiem i negatywny wpływ na zdolność kredytową.

Mimo wzrostu liczby upadłości konsumenckich, statystyki pokazują spowolnienie tempa wzrostu w 2025 roku. Główne czynniki wpływające na te trendy to zmiany makroekonomiczne oraz liberalizacja i cyfryzacja prawa upadłościowego. Eksperci mówią o potrzebie reform, aby usprawnić obecny system prawa upadłościowego, zwłaszcza w obliczu wdrażanej Dyrektywy „Drugiej Szansy”. Na szczęście, istnieją też alternatywy, takie jak restrukturyzacja dla firm czy negocjacje z wierzycielami dla osób fizycznych, które mogą pomóc uniknąć niewypłacalności.

Jeśli Ty lub Twoja firma borykacie się z niewypłacalnością, nie zwlekaj – skontaktuj się z ekspertem, aby omówić dostępne opcje i znaleźć najlepsze rozwiązanie dla siebie.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o upadłość

Czym różni się bankructwo od upadłości?

Bankructwo to potoczne określenie stanu niewypłacalności, natomiast upadłość jest oficjalnym terminem prawnym w Polsce, który opisuje postępowanie sądowe wobec niewypłacalnego dłużnika. W artykule używamy obu terminów, żeby odzwierciedlić powszechne rozumienie, ale podkreślamy precyzję terminu „upadłość”.

Czy każdy może ogłosić upadłość konsumencką?

Nie każdy, ale większość osób fizycznych może. Zdolność upadłościowa dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej istnieje od 2009 roku, co znacznie rozszerzyło krąg uprawnionych do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Pamiętaj, że istnieją pewne warunki, które musisz spełnić, żeby sąd ogłosił upadłość.

Ile kosztuje ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Złożenie wniosku o upadłość konsumencką wiąże się z podstawową opłatą sądową w wysokości 30 złotych. Jeśli korzystasz z pomocy prawnej, musisz również uiścić dodatkową opłatę skarbową 17 złotych za pełnomocnictwo. Całkowity koszt może wzrosnąć o honorarium adwokata lub radcy prawnego, jeśli zdecydujesz się na ich wsparcie.

Jakie są najważniejsze konsekwencje bankructwa dla osoby prywatnej?

Najważniejsze konsekwencje dla osoby fizycznej to utrata kontroli nad częścią majątku, który przejmuje syndyk. Bankructwo powoduje także długotrwałe obniżenie zdolności kredytowej, z wpisami w BIK na kilka lat, oraz ograniczenia w dalszej działalności gospodarczej.

Czy po bankructwie można założyć nową firmę?

Tak, założenie nowej firmy po bankructwie jest możliwe, ale wiąże się z trudnościami. Głównie z powodu problemów z uzyskaniem finansowania i potencjalnie negatywnej reputacji. Warto, żebyś dokładnie zaplanował nowy biznes i szukał wsparcia, aby zminimalizować ryzyka.

Co to jest restrukturyzacja i kiedy jest lepsza od upadłości?

Restrukturyzacja to proces prawny, który ma na celu uratowanie przedsiębiorstwa w sytuacji niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Jest lepsza od upadłości likwidacyjnej dla przedsiębiorcy, gdy firma ma realne szanse na kontynuację działalności po reorganizacji zobowiązań i zawieraniu układów z wierzycielami.

 

Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!