Upadłość firmy – co to? Co musisz wiedzieć o procedurze, przyczynach i konsekwencjach w Polsce?

Gdy firma przestaje sobie radzić z płaceniem rachunków i innych zobowiązań finansowych, wkraczamy na grunt prawny procedury upadłościowej. W Polsce reguluje ją Ustawa Prawo upadłościowe. Jej głównym celem jest odzyskanie jak największej części należności przez wierzycieli, głównie poprzez sprzedaż majątku niewypłacalnego przedsiębiorstwa. Postępowanie takie jest ogłaszane, gdy firma po prostu nie daje rady regulować swoich zobowiązań lub gdy jej długi są wyższe niż wartość wszystkiego, co posiada. W całym tym procesie kluczową rolę odgrywa syndyk – to on przejmuje stery i zarządza majątkiem firmy.

Czym jest upadłość firmy i kiedy się ją ogłasza?

Mówiąc wprost, upadłość firmy w polskim prawie to właśnie ten prawny mechanizm, który ma pomóc zaspokoić wierzycieli poprzez szybką sprzedaż majątku niewypłacalnego przedsiębiorcy. Ale kiedy dokładnie sąd decyduje, że firma jest niewypłacalna? Są dwie główne przesłanki. Po pierwsze, gdy firma naprawdę straciła zdolność do płacenia swoich zobowiązań pieniężnych. Po drugie, gdy suma jej długów jest po prostu większa niż wartość wszystkiego, co firma posiada.

Co ciekawe, wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć sam dłużnik, jeśli widzi, że jego firma zmierza ku upadkowi. Ale równie dobrze może go złożyć wierzyciel, jeśli jego należność pozostaje nieuregulowana. Ostateczną decyzję zawsze podejmuje sąd, po dokładnym przeanalizowaniu wniosku i dowodów. Chodzi o to, żeby w końcu zrobić porządek z finansami firmy i sprawiedliwie rozdzielić to, co z niej zostało, między tych, którym firma jest coś winna.

Jeśli chcesz zagłębić się w prawnicze detale, warto zajrzeć na stronę Ministerstwa Sprawiedliwości. Znajdziesz tam mnóstwo informacji na temat Prawa upadłościowego.

Główne przyczyny prowadzące do upadłości firmy

Wiele rzeczy może doprowadzić firmę do bankructwa: problemy z gotówką, za dużo długów, złe zarządzanie, a nawet to, co dzieje się na zewnątrz – kryzysy gospodarcze czy nagłe zmiany przepisów. Zrozumienie tych pułapek jest naprawdę ważne, żeby móc im zapobiec. Ogólnie rzecz biorąc, problemy te można podzielić na dwie grupy: te wynikające z samej firmy i te, które przychodzą z zewnątrz.

Czynniki wewnętrzne (związane z firmą)

To wszystko, co dzieje się wewnątrz firmy i wynika bezpośrednio z jej działalności i sposobu organizacji.

• Niewłaściwe zarządzanie finansami: To szeroki wachlarz błędów, od braku kontroli nad przepływem pieniędzy, przez kiepskie zarządzanie należnościami i kosztami, po nietrafione inwestycje i złą strategię biznesową. Czasem po prostu brakuje kompetencji na najwyższych stanowiskach – badania E. Altmana pokazują, że aż 94% upadłości wynika z problemów zarządczych! To wszystko prosto prowadzi do sytuacji, gdy firma nie jest w stanie spłacać swoich zobowiązań.
• Problemy z płynnością finansową: Najprościej mówiąc, brakuje jej pieniędzy na bieżące wydatki. Dzieje się tak często, gdy klienci zalegają z płatnościami albo pojawiają się nagłe, niespodziewane koszty. Utrata płynności to jeden z pierwszych i najczęściej widocznych sygnałów ostrzegawczych.
• Nadmierne zadłużenie: Kiedy firma ma na karku więcej długów, niż jest w stanie udźwignąć w stosunku do wartości swojego majątku, ryzyko bankructwa rośnie lawinowo. Nadmierne zadłużenie to często efekt złych decyzji inwestycyjnych albo spadku przychodów.
• Wysokie koszty działalności, problemy kadrowe, nieuczciwi kontrahenci: Te czynniki też potrafią mocno dać w kość firmie. Wysokie koszty operacyjne, ciągła rotacja pracowników czy współpraca z nierzetelnymi partnerami biznesowymi to kolejne obciążenia, które wywierają presję na budżet.

Czynniki zewnętrzne (makroekonomiczne i środowiskowe)

To te wszystkie wydarzenia i warunki rynkowe, na które firma ma niewielki wpływ.

• Kryzysy gospodarcze, inflacja, niestabilność systemu finansowego: Takie zjawiska makroekonomiczne potrafią wywrócić do góry nogami rentowność firm. Przedsiębiorstwa muszą się do nich jakoś dostosować, co nie zawsze jest proste.
• Zmiany przepisów prawnych i podatkowych: Nowe regulacje mogą oznaczać dodatkowe koszty albo całkowicie zmieniać zasady gry, stawiając przed firmami kolejne wyzwania. Szczególnie dotyka to branż mocno regulowanych.
• Wpływ pandemii i związane z nią ograniczenia: Pandemia COVID-19 wywołała ogromne spadki dochodów, problemy z płaceniem czynszów, rachunków i pensji. Wiele firm nadal odczuwa skutki tamtego kryzysu.
• Działania konkurencji i zmiany otoczenia rynkowego: Gdy zmieniają się gusta konsumentów, pojawiają się nowe technologie albo konkurencja zaczyna grać agresywnie, pozycja rynkowa firmy może zacząć słabnąć.

Co ciekawe, najczęściej droga do upadłości wiedzie przez utratę płynności finansowej. Często jest to wynik nałożenia się zewnętrznych szoków ekonomicznych na wewnętrzne błędy zarządcze. Dlatego tak ważne jest rozsądne zarządzanie finansami, umiejętność adaptacji do zmian rynkowych i ciągłe monitorowanie sytuacji firmy.

Konsekwencje ogłoszenia upadłości firmy

Ogłoszenie upadłości firmy to prawdziwy wstrząs. Niesie za sobą poważne konsekwencje zarówno dla samego dłużnika, jak i dla wierzycieli. To postępowanie mocno wpływa na to, co dalej stanie się z firmą i jak wierzyciele odzyskają swoje pieniądze. Trzeba to po prostu dobrze zrozumieć.

Konsekwencje dla dłużnika

Dla dłużnika, czyli firmy, która ogłoszono upadłą, skutki są zazwyczaj bardzo dotkliwe. Przede wszystkim traci się sporą część swobody w zarządzaniu majątkiem. Wszelkie decyzje dotyczące aktywów przejmuje syndyk, który od tej pory odpowiada za całą masę upadłościową. Dłużnik ma obowiązek oddać syndykowi cały swój majątek i udzielić mu wszelkich potrzebnych informacji o działalności firmy.

Syndyk może zdecydować, że firma będzie działać dalej, ale pod jego ścisłym nadzorem. Ma też prawo rozwiązywać lub renegocjować umowy, jeśli uzna, że tak będzie lepiej dla masy upadłościowej. Jeśli firma zostanie zlikwidowana, oznacza to koniec jej działalności i często utratę pracy dla pracowników. Dłużnik musi też zmierzyć się z osobistymi konsekwencjami, jak szukanie nowego zajęcia czy budowanie wszystkiego od nowa.

Konsekwencje dla wierzycieli

Dla wierzycieli, czyli tych, którym firma jest winna pieniądze, postępowanie upadłościowe to cała procedura, która wiąże się z pewnym ryzykiem. Najważniejsze, co musi zrobić wierzyciel, to zgłosić swoją wierzytelność w wyznaczonym terminie. Bez tego jego roszczenie może przepaść. Pieniądze są zwracane według ściśle określonej kolejności.

Najpierw pokrywane są koszty samego postępowania upadłościowego i zobowiązania wobec pracowników. Dopiero potem przychodzi kolej na pozostałych wierzycieli, zwłaszcza tych niezabezpieczonych. Oznacza to, że mogą oni odzyskać tylko część należności, a czasem nie dostają nic. Syndyk może też prześwietlać transakcje firmy sprzed upadłości, by unieważnić te, które były niekorzystne dla przyszłej masy upadłościowej.

Strona	Kluczowe konsekwencje
Dłużnik	Ograniczona swoboda zarządzania majątkiem, obowiązek przekazania majątku syndykowi, potencjalna likwidacja firmy, ryzyko odpowiedzialności zarządu.
Wierzyciele	Konieczność zgłoszenia wierzytelności, zaspokojenie według hierarchii, ryzyko utraty części lub całości należności, zmiana relacji handlowych.

Co więcej, zarząd spółki może być pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej wobec wierzycieli, jeśli nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie. Może to oznaczać konieczność pokrycia strat z własnej kieszeni.

Rodzaje postępowań upadłościowych w Polsce

Prawo w Polsce przewiduje kilka ścieżek postępowania upadłościowego, różniących się celami i sposobem działania. Wybór właściwego postępowania jest kluczowy dla przyszłości firmy i jej wierzycieli.

• Postępowanie upadłościowe z likwidacją: Tutaj cel jest jeden – zaspokoić wierzycieli poprzez sprzedaż całego majątku dłużnika. To najbardziej radykalny sposób na zakończenie działalności firmy, mający na celu wyciągnięcie jak najwięcej pieniędzy dla poszkodowanych.
• Postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu: Ta opcja pozwala na zawarcie ugody między dłużnikiem a wierzycielami. Dzięki temu można uniknąć całkowitej likwidacji majątku i często daje to firmie szansę na dalsze funkcjonowanie, choć na nowych zasadach.
• Postępowanie upadłościowe konsumenckie: To odrębna procedura przeznaczona wyłącznie dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Jej celem jest oddłużenie tych osób.
• Postępowanie restrukturyzacyjne: Zamiast likwidacji, skupia się ono na umożliwieniu dłużnikowi kontynuowania działalności. Wdrożenie dobrego planu restrukturyzacji ma pomóc firmie wyjść z kryzysu.

Poza tymi głównymi formami, czasami mówi się też o postępowaniach zabezpieczających czy naprawczych, ale nie są to typowe procedury upadłościowe.

Statystyki upadłości firm w Polsce (2024-2025)

Spójrzmy na liczby dotyczące upadłości firm w Polsce w latach 2024-2025. Trendy są różne, z wyraźnym wzrostem niewypłacalności w niektórych okresach i sektorach. Widzimy zarówno więcej wniosków o upadłość, jak i więcej bankructw, choć w skali całego roku 2024 odnotowano pewne spadki.

W sierpniu 2025 roku mieliśmy do czynienia z 34 upadłościami firm, co oznacza wzrost o 13,3% w porównaniu z analogicznym miesiącem poprzedniego roku i o 17,3% więcej niż w lipcu 2025. W tym samym miesiącu padł rekord liczby wniosków o ogłoszenie upadłości – do sądów trafiło ich aż 166, czyli o 5% więcej niż w lipcu 2025 i o 3,1% więcej niż rok wcześniej. Cały rok 2024 przyniósł 391 upadłości, co było spadkiem o 3,2% w stosunku do 2023 roku, jednak niektóre branże, jak przemysł i transport, zanotowały wzrost liczby bankructw.

Pierwszy kwartał 2025 roku był niestety niepokojący – niewypłacalność wzrosła o 20,4% w porównaniu z pierwszym kwartałem 2024 roku, osiągając 1969 przypadków. Daje to średnio 22 firmy bankrutujące dziennie! W drugim kwartale 2025 roku liczba upadłości wyniosła 90, a rejestrowano ok. 88,7 tys. nowych firm, co jest pewną poprawą w stosunku do początku roku.

Najczęściej upadłości dotykają te sektory:

• Przemysł
• Handel
• Budownictwo
• Transport

Firmy z branży przemysłowej stanowią największą grupę bankrutów, a spora ich część miała zadłużenie w Krajowym Rejestrze Długów (KRD) jeszcze przed upadłością. Co więcej, około 80% nowych firm upada w ciągu pierwszych 5 lat działalności, co pokazuje, jak wysokie jest ryzyko na wczesnym etapie rozwoju.

Opinie ekspertów i stan prawny: Czy przepisy są wystarczające?

Eksperci prawni zgodnie twierdzą, że obecne przepisy dotyczące upadłości firm potrzebują dalszego dopracowania. Podkreślają, że trzeba znaleźć złoty środek między ochroną wierzycieli a wsparciem dla firm, które chcą się restrukturyzować. Zwracają uwagę na wyzwania związane z tzw. testem zaspokojenia wierzycieli. Choć jest on wymagany przez prawo unijne, może stanowić spore obciążenie dla przedsiębiorców.

Mecenas Patryk Filipiak, który od lat doradza w sprawach restrukturyzacyjnych, zaznacza, że ten test jest kluczowy dla oceny sytuacji firmy i ochrony interesów wierzycieli. Dopuszcza pewne wyjątki, ale zauważa, że wiele firm ma po prostu problemy z pokryciem kosztów samej procedury upadłościowej. Obserwujemy stały wzrost liczby upadłości firm w Polsce, co sugeruje, że obecne przepisy mogą nie być wystarczająco elastyczne.

Jednocześnie specjaliści podkreślają, że coraz ważniejsza staje się restrukturyzacja jako lepsza alternatywa dla upadłości. Pozwala ona firmom na kontynuowanie działalności i poprawę sytuacji finansowej, zamiast definitywnej likwidacji. Postuluje się dalsze doprecyzowanie przepisów, aby ułatwić skuteczne procesy restrukturyzacyjne i lepiej chronić prawa wszystkich zaangażowanych stron.

Alternatywne rozwiązania w stosunku do upadłości firmy

Istnieje kilka dróg, które mogą pomóc firmie uniknąć ogłoszenia upadłości lub wyjść z trudnej sytuacji finansowej. Najważniejsze to działać odpowiednio wcześnie, zanim problemy staną się nie do odrobienia. Te metody zazwyczaj koncentrują się na restrukturyzacji zobowiązań lub usprawnieniu procesów wewnętrznych firmy.

• Restrukturyzacja: To proces, który pozwala firmie dostosować się do zmieniających się warunków rynkowych i finansowych. Polskie prawo przewiduje różne postępowania restrukturyzacyjne – np. o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe czy sanacyjne. Pozwalają one na renegocjację warunków spłaty długów.
• Zawarcie porozumienia z wierzycielami: Właściciele firmy mogą bezpośrednio negocjować z wierzycielami warunki spłaty. Może to oznaczać ustalenie dłuższych terminów płatności, rozłożenie długu na raty, a nawet częściowe umorzenie zadłużenia.
• Pozyskanie inwestora zewnętrznego: Wprowadzenie nowego inwestora może dostarczyć firmie niezbędnych środków finansowych na pokrycie zobowiązań i wsparcie w restrukturyzacji. Inwestor może też wnieść nową wiedzę zarządczą i kompetencje.
• Optymalizacja struktury właścicielskiej i przeniesienie działalności: Czasami możliwe jest wprowadzenie zmian w strukturze właścicielskiej spółki lub przeniesienie jej działalności do innej, zdrowszej struktury prawnej, by uniknąć upadłości.

Wczesne dostrzeżenie problemów finansowych i zastosowanie odpowiednich, alternatywnych rozwiązań zwiększa szanse na uratowanie firmy i uniknięcie bolesnych skutków postępowania upadłościowego.

Podsumowanie

Upadłość firmy to skomplikowana procedura prawna, która uruchamia się, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań. Najczęściej prowadzą do niej kłopoty z płynnością finansową, nadmierne zadłużenie i błędy zarządcze, a wszystko to potęgowane jest przez niekorzystne czynniki zewnętrzne. Konsekwencje takiej procedury są bardzo dotkliwe zarówno dla dłużnika, jak i wierzycieli, którzy ryzykują utratę części lub całości swoich należności. W Polsce mamy dostępne różne typy postępowań, a wśród nich restrukturyzacja, która jawi się jako sensowna alternatywa dla likwidacji firmy. Jeśli firma ma problemy finansowe, kluczowe jest szukanie profesjonalnej pomocy prawnej i doradczej.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o upadłość firmy

Czym różni się upadłość firmy od bankructwa osobistego?

Upadłość firmy dotyczy przedsiębiorstw i jej celem jest zaspokojenie wierzycieli poprzez likwidację majątku firmy lub jej restrukturyzację. Bankructwo osobiste odnosi się do osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, i służy ich oddłużeniu.

Jakie są pierwsze kroki, które powinien podjąć przedsiębiorca, gdy jego firma ma problemy finansowe?

Przedsiębiorca powinien przede wszystkim bardzo dokładnie przeanalizować swoją sytuację finansową, ocenić skalę problemów i zastanowić się nad możliwościami naprawczymi. Kluczowe jest również skonsultowanie się z doradcą prawnym lub finansowym, który pomoże ocenić, czy w grę wchodzi restrukturyzacja, czy może trzeba już składać wniosek o upadłość.

Czy można uniknąć upadłości, jeśli firma ma długi?

Tak, w wielu przypadkach można uniknąć upadłości, pod warunkiem że problemy zostaną zidentyfikowane na tyle wcześnie. Alternatywne rozwiązania, takie jak negocjacje z wierzycielami, pozyskanie inwestora czy skuteczne postępowanie restrukturyzacyjne, mogą pomóc firmie wyjść z trudnej sytuacji finansowej.

Kto jest odpowiedzialny za długi firmy po jej upadłości?

W przypadku spółek prawa handlowego, długi firmy po ogłoszeniu upadłości co do zasady pozostają w masie upadłościowej. Jednak członkowie zarządu mogą ponosić osobistą odpowiedzialność, na przykład jeśli nie złożyli wniosku o upadłość w ustawowym terminie albo dopuścili się działań na szkodę wierzycieli.

Jak długo trwa postępowanie upadłościowe?

Czas trwania postępowania upadłościowego jest różny i zależy od wielu czynników – między innymi od złożoności sprawy, liczby wierzycieli i wierzytelności, szybkości sprzedaży majątku czy współpracy dłużnika z syndykiem. Może ono trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

 

Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!