Podatek PCC – co to jest, jakie są stawki, terminy i kto musi go zapłacić?

Stawki podatku od czynności cywilnoprawnych są różne, w zależności od tego, o jaką transakcję chodzi. W 2025 roku możemy spodziewać się takich stawek:

• 2% – to podstawowa stawka dla umów sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych (wartych więcej niż 1000 zł) i samochodów.
• 1% – stosuje się ją przy przenoszeniu własności innych praw majątkowych, a także przy odpłatnym użytkowaniu i służebności.
• 0,5% – ta stawka dotyczy umów pożyczki, depozytu nieprawidłowego i umów spółki.
• 0,1% – naliczana jest przy ustanowieniu hipoteki zabezpieczającej istniejącą wierzytelność.
• 19 zł – to stała kwota PCC od ustanowienia hipoteki, jeśli wysokość wierzytelności nie jest jeszcze ustalona.

Pamiętaj, że podstawą do opodatkowania jest wartość rynkowa przedmiotu transakcji. Chyba że umowa określa niższą wartość, która jednocześnie mieści się w granicach tej rynkowej.

Wyjątki i stawki sankcyjne

Są też sytuacje specjalne, gdzie obowiązują inne stawki PCC:

• 6% – ta podwyższona stawka obowiązuje od 31 sierpnia 2023 roku, gdy kupujemy szósty i każdy kolejny lokal mieszkalny na tej samej nieruchomości gruntowej, a lokale te podlegają VAT. Dotyczy to sytuacji, gdy robi to ten sam kupujący.
• 20% – to już stawka sankcyjna. Organy skarbowe mogą ją nałożyć, jeśli podatnik nie dopełni swoich obowiązków lub popełni inne błędy związane z rozliczeniem PCC.

Te zasady mają zapewnić, że podatek jest pobierany prawidłowo i nikt nie próbuje unikać płacenia.

Kto jest zobowiązany do zapłaty podatku PCC?

Podstawowa zasada: kto płaci PCC?

Generalnie, za podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) odpowiada strona, która nabywa prawo lub rzecz w ramach danej transakcji. Czyli zazwyczaj jest to kupujący, pożyczkobiorca albo inna osoba, która odnosi korzyść majątkową z umowy.

Szczegółowe przypadki odpowiedzialności

To, kto konkretnie płaci PCC, zależy od rodzaju czynności:

• Umowa sprzedaży: Podatek płaci kupujący.
• Umowa pożyczki: Obowiązek zapłaty spoczywa na pożyczkobiorcy.
• Umowa zamiany: Podatek płacą obie strony transakcji, w proporcji do wartości tego, co każda z nich przekazuje.
• Umowa spółki cywilnej: Podatek odprowadzają wspólnicy spółki.
• Zniesienie współwłasności/dział spadku: Podatek płaci osoba, która otrzymuje spłaty lub dopłaty, czyli nabywająca prawa majątkowe lub rzeczy.
• Wspólne nabycie: Jeśli kilka osób nabywa coś razem (np. mieszkanie), ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę całego podatku.

Warto też wiedzieć, że czasem, np. przy zakupie nieruchomości z hipoteką, obowiązek pobrania i rozliczenia PCC spoczywa na notariuszu.

Kiedy i jak zapłacić podatek PCC?

Termin płatności PCC

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) musisz zapłacić w ciągu 14 dni od dnia, w którym doszło do czynności prawnej, która nakłada na Ciebie obowiązek podatkowy. Najczęściej jest to po prostu dzień zawarcia umowy (np. sprzedaży, pożyczki).

Jeśli składasz deklarację PCC-4, podatek trzeba zapłacić do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Podstawowe zasady dotyczące terminów:

• Przy umowie sprzedaży, pożyczki i większości innych umów, obowiązek zapłaty PCC pojawia się z chwilą jej zawarcia.
• Podatek i deklarację (najczęściej PCC-3) należy złożyć i wpłacić w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy.
• Jeśli obowiązek wynika z innych zdarzeń (np. orzeczeń sądowych, ugód), termin liczy się od daty uprawomocnienia orzeczenia lub zmiany umowy.
• Gdy umowa jest zawierana u notariusza, podatek zazwyczaj pobiera notariusz i sam go odprowadza do urzędu skarbowego. Wtedy Ty nie musisz już nic robić w tej sprawie.

Sposoby płatności

Podatek PCC możesz zapłacić na kilka sposobów. Najczęściej wybierana jest wpłata na konto bankowe właściwego dla Ciebie urzędu skarbowego. Upewnij się tylko, że masz prawidłowy numer rachunku, żeby wszystko poszło gładko.

Możesz też zapłacić elektronicznie przez system e-Urząd Skarbowy. To wygodne i szybkie rozwiązanie. A jeśli sprawa dotyczy czynności notarialnej, jak zakup nieruchomości, notariusz zwykle pobiera PCC od razu od Ciebie i sam zajmuje się resztą. Pamiętaj jednak, żeby i tak upewnić się, że podatek został prawidłowo rozliczony.

Zwolnienia z podatku PCC

Kiedy można skorzystać ze zwolnienia?

Nie każda czynność cywilnoprawna to okazja do zapłacenia PCC. Czasem przepisy przewidują zwolnienie. Oto najważniejsze przypadki:

• Sprzedaż rzeczy ruchomych o wartości do 1000 zł: Dotyczy to np. sprzedaży używanych mebli, sprzętu RTV/AGD i podobnych przedmiotów.
• Zakup pierwszego mieszkania lub domu na rynku wtórnym przez osobę fizyczną: Od 31 sierpnia 2023 roku, jeśli kupujesz swoje pierwsze mieszkanie lub dom na rynku wtórnym, jesteś zwolniony z PCC. To spora ulga dla wielu młodych ludzi i rodzin.

Podmioty zwolnione z PCC

Poza konkretnymi transakcjami, PCC nie dotyczy też pewnych grup podmiotów albo ich określonych działań. Do tych zwolnionych należą między innymi:

• Państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, organizacje międzynarodowe: pod warunkiem wzajemności, są one zwolnione z PCC.
• Organizacje pożytku publicznego (OPP): są zwolnione, jeśli dokonują czynności cywilnoprawnych w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego.
• Jednostki samorządu terytorialnego (JST): nabycie przez nie praw lub rzeczy może być zwolnione z PCC.
• Skarb Państwa: podobnie jak JST, może korzystać ze zwolnień.
• Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych: ona również jest objęta zwolnieniem.
• Osoby niepełnosprawne: mogą być zwolnione z PCC przy nabyciu na własne potrzeby sprzętu rehabilitacyjnego, wózków, motorowerów, motocykli lub samochodów osobowych, pod warunkiem posiadania odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności.

Zwolnienia z PCC mają na celu wspieranie konkretnych grup społecznych, ułatwianie dostępu do dóbr i ochronę ważnych instytucji.

Wpływy z podatku PCC w Polsce

Niełatwo jest znaleźć dokładne, roczne dane dotyczące wpływów z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w Polsce. Raporty budżetowe zazwyczaj grupują wpływy podatkowe w szerszych kategoriach, takich jak VAT, PIT, CIT czy akcyza. Przez to nie zawsze łatwo jest wyodrębnić sam PCC.

Starsze dane, choć mogą być już nieaktualne, pokazywały, że PCC był całkiem istotnym źródłem dochodów dla budżetu państwa. Na przykład, w 2010 roku wpływy z PCC od gier szacowano na ponad 1,5 miliarda złotych rocznie. Obecnie jednak PCC nie jest wymieniany jako jedna z głównych kategorii dochodów w przedstawieniach budżetu na lata 2023-2024, gdzie dominują wpływy z VAT, PIT i CIT.

Podatek PCC, mimo że ma zróżnicowane stawki (od 0,1% do 2% wartości transakcji, a w szczególnych przypadkach nawet 6% lub 20%), generuje sumę wpływów, która, choć znacząca w skali kraju, jest mniejsza niż główne podatki konsumpcyjne czy dochodowe. Aby poznać precyzyjne, aktualne dane dotyczące wielkości wpływów z PCC, trzeba by sięgnąć po szczegółowe raporty Ministerstwa Finansów lub Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

FAQ – najczęściej zadawane pytania o podatek PCC

Czy podatek PCC płaci się od każdej umowy sprzedaży?

Nie, podatek PCC dotyczy przede wszystkim umów sprzedaży rzeczy i praw majątkowych, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Dotyczy to np. sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych o wartości powyżej 1000 zł, czy samochodów.

Ile wynosi podatek PCC od pożyczki?

Podatek PCC od umowy pożyczki wynosi zazwyczaj 0,5% jej wartości. Istnieją jednak pewne zwolnienia, np. dla pożyczek udzielanych między najbliższymi członkami rodziny.

Czy kupując pierwszy lokal mieszkalny na rynku wtórnym, muszę zapłacić PCC?

Od 31 sierpnia 2023 roku osoby fizyczne kupujące swoje pierwsze mieszkanie lub dom na rynku wtórnym są zwolnione z podatku PCC.

Kto jest odpowiedzialny za zapłatę PCC przy umowie zamiany?

W przypadku umowy zamiany, obowiązek zapłaty podatku PCC ciąży na obu stronach transakcji, proporcjonalnie do wartości przenoszonych praw lub rzeczy.

Czy darowizna podlega podatkowi PCC?

Standardowa darowizna nie podlega podatkowi PCC. Podatek PCC od darowizny może pojawić się tylko w specyficznym przypadku przejęcia przez obdarowanego długów lub zobowiązań darczyńcy. Sama darowizna jest osobno opodatkowana podatkiem od darowizn.

Gdzie można sprawdzić aktualne stawki i przepisy dotyczące PCC?

Aktualne informacje o stawkach i przepisach dotyczących podatku PCC można znaleźć na stronach internetowych Ministerstwa Finansów, Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) oraz w oficjalnych publikatorach prawnych. Warto również skonsultować się z doradcą podatkowym.

Poszukujesz agencji SEO w celu wypozycjonowania swojego serwisu? Skontaktujmy się!